پیشگفتار
بسم الله الرحمن الرحیم
مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ تاکنون آثار متعددی در مجموعه‌های گوناگون از جمله روزشمار جنگ، سیری در جنگ، اطلس جنگ، تجزیه و تحلیل جنگ و... منتشر کرده است که با توجه به نیاز و علاقه اقشار مختلف جامعه، در هر مجموعه گوشه‌ها و مطالب و مباحثی از جنگ ایران و عراق در قالب‌های مختلف، به طور مستند بیان شده است. البته آنچه که تاکنون منتشر شده تنها بخشی از حقایقی است که در دوران جنگ رخ داد. مطالب و وقایع بسیاری است که هنوز مدون نشده یا امکان انتشار آن میسر نشده است. ضرورت تدوین، تجزیه و تحلیل، نقد و بررسی و موشکافی آنچه طی دوران طولانی 8 سال جنگ تمام کشور جمهوری اسلامی، کشورهای منطقه و جهان را تحت تأثیر قرار داده بود، واقعیتی آشکار است؛ هر چند عده‌ای چنین ضرورتی را نفی می‌کنند و بر این نظرند که جنگی بود، به پایان رسید؛ غافل از اینکه بی‌توجهی به آثار، نتایج و درس‌های این جنگ که در بحران‌های متعدد پس از جنگ و جنگ‌های مختلف روانی و تبلیغاتی قابل بهره‌برداری است، زیان‌های بسیاری در پی دارد. مهار بسیاری از تهدیدها و تصمیم‌های مناسبی که در موقعیت‌های بحرانی پس از جنگ 8 ساله اتخاذ گردید، حاصل درس‌آموزی از این جنگ است.
[ صفحه 10]
به هر حال، مجموعه نقد و بررسی جنگ ایران و عراق که جلدهای اول تا چهارم آن طی سال‌های 1380 تا 1384 منتشر شد، ضمن بررسی و موشکافی سه پرسش اساسی جنگ که عبارتند از: «اجتناب‌پذیری یا اجتناب‌ناپذیری وقوع جنگ»، «علل تداوم جنگ پس از آزادی خرمشهر» و «چگونگی پایان یافتن جنگ»، به این سه پرسش پاسخ داده است.
نویسنده این مجموعه پس از پایان نگارش چهار جلد مذکور درصدد برآمد تا با بهره‌گیری از تحقیقات خود، چگونگی تلاش جمهوری اسلامی و فرماندهان جنگ در مقاطع حساس دوران جنگ برای انتخاب بهترین گزینه از میان گزینه‌های متعدد پیش‌رو را بیان کند و درس‌ها و نتایجی را که از انتخاب این گزینه‌ها حاصل شد مدون نماید و همچنین چگونگی بهره‌گیری از این نتایج مهم در دوران پس از جنگ را تبیین نماید. امید است کتاب حاضر همچون سایر کتاب‌های این مجموعه مورد توجه و استفاده‌ی محققان و علاقه‌مندان قرار گیرد.
در اینجا از همه‌ی پژوهشگران محترم که این کتاب را مطالعه می‌کنند درخواست می‌شود نظرهای تکمیلی خود را برای غنا بخشیدن به این مباحث به مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ ارسال نمایند. همچنین از همه‌ی کسانی که با تلاش خود امکان انتشار این کتاب را فراهم کردند، تشکر و قدردانی می‌شود.
مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ 1386.
[ صفحه 11